Müəllif hüququ

© WWW : Kelam Jurnalı
Bütün hüquqları qorunur. Məlumatlardan istifadə etdikdə agentliyiə istinad mütləqdir.

Məqələnən adı , Yerləşdirilib

Məqələlər » Məqalələr » Naxçıvanda mətbuat
07.05.10 23:03

Həyata keçirilən tədbirlər mətbuatın daha sürətlə inkişaf edəcəyini düşünməyə əsas verir

Naxçıvan MR Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbovun “Mətbuatın dostu” adına layiq görülməsi xəbərini eşidəndə düzü sevindim,  “bu  onun halal haqqıdır”-dedim. Elə o an da muxtar respublikanın gündəlik ictimai-siyasi qəzeti olan “Şərq qapısı” qəzetində işlədiyim dövrü xatırlayası oldum. Çünki birgə fəaliyyətimiz dövründə onun nə dərəcədə mətbuat adamı olduğunu yaxından duymuşdum. Elə bu mənada ürəyimdən keçənləri qələmə almağa çalışdım. Baxmayaraq ki, ondan əvvəlki illərdə böyük mətbuatda-“Sovet kəndi”, “Həyat” və “Azərbaycan” qəzetlərində peşəkar qələm sahibləri ilə birgə çalışmışdım, onlardan xeyli təcrübə toplamışdım, amma bölgədəki 7 illik baş redaktorluq fəaliyyətim mənim üçün həqiqi mənada bir  məktəb oldu. O vaxtadək iki ali məktəb (ixtisasca həm tarix müəllimi, həm də hüquqşüqnas idim) bitirsəm də, üstəlik də tarix elmləri namizədi alimlik dərəcəsi alsam da bu məktəbdən öyrəndiklərim, əxz etdiklərim daha çox oldu. Düşüncə və təfəkkürümdə formalaşan yeniliklər həyata və cəmiyyətə olan baxışlarımı da bir qədər dəyişdi.  Özümü “qaynar qazanda” hiss etdim. Başlıca uğurum isə hər zaman sözə qiymət verməyi bacaran Muxtar Respublika Ali Məclisi Sədrinin qayğısını, diqqətini və tələbini öz üzərimdə hiss etməyim oldu. Nə gizlədim, Heydər Əliyev dövlətçilik məktəbinin nə demək olduğunu, onun üstün istiqamətlərini və cəhətlərini də bu şəxsin timsalında aydın gördüm.
Təbiəti alicənablıq və xeyirxahlıqdan, işgüzarlıq və tələbkarlıqdan yoğrulan Ali Məclisin Sədri təkcə mətbuatın qayğıkeşi və himayədarı olmayıb. O, söz və sənət adamlarının yaxın dostu olmaqla bərabər, onların qayğı və problemlərini də həmişə  öz çiyinləri üzərində gəzdirir. Bu səbəbdən maliyyə problemlərini yerli redaksiyalar hiss etmirlər. Yeri düşdükcə bitkin qələm sahiblərinə yol göstərməyi, onlara  jurnalistikadan “dərs keçməyi” də unutmur. Bunun üçün tez-tez mətbuat işçləri ilə görüşlər keçirir, mükafatlandırır, onlarla xatirə şəkilləri çəkdirir, yumşaq halda isə nəyi, necə yazmağı, hadisələrə milli maraqlardan və mənafelərdən yanaşmağı tövsiyyə edir. Bir oxucu kimi həmişə analitik təhlilli, dolğun və  publisistik yazılara üstünlük verir. Onun fikrincə də, bu ruhda deyilən, yazılan sözlər oxucuya daha tez və aydın çatır. O, görüş və söhbətlərində mətbuatımızın cəfakeşi olan ümümmilli liderimizin belə bir kəlamını da tez-tez xatırlatmaqla bu sahəyə xüsusi diqqət yetirdiyini aydın göstərir: “Jurnalistika böyük zəhmət, xüsusi səy, professional yanaşma, hadisələri obyektiv qiymətləndirmə və prosesləri düzgün analiz etmə bacarığı tələb edən sənəddir”. Üstün keyfiyyətlərindən biri də yaxşı redaktə qabiliyyətinin olmasıdır. Yaxşı yadımdadır ki, muxtar respublikada yaşayan nüfuzlu alimlərdən birinin siyasi mövzudakı yazısını necə də ustalıqla “qəlibə” salmışdır.  Hər zaman mütaliənin tərəfdarıdır. Onun fikrincə, məntiq və düşüncənin formalaşmasında mütaliə  əvəzsiz rol oynayır.  Azərbaycan milli mətbuatının qaranquşu sayılan “Əkinçi” qəzeti tərəfindən bəyan edilən başlıca prinsiplərin-maarifləşmə, müasirləşmə, məfkurə saflığı, bəşəri dəyərlərin milli ənənələrlə üzvi vəhdətini, ədəbi dilin danışıq dilinə yaxınlaşdırılmasını, hadisələrin obyektiv işıqlandırılmasını xatırladaraq həmişə ümümmilli mənafelərə xidmət etməyin vacibliyini ortaya qoyur.
Qəzet adamının ələbaxımlığının əlehinə olduğundan başlıca istəyi ondan ibarət olur ki, əməkdaşları maddi cəhətdən tez-tez həvəsləndirmək lazımdır ki, öz ehtiyaclarını ödəyə bilsinlər. Onun bu tapşırığı əsasında da hər il əməkdaş və texniki işçilərə bir neçə dəfə mükafat və yardımlar verilir. Ali Məclis Sədrinin fondundan verilən mükafatlar da az olmur. Bunlar  da milli jurnalistikamızın yetişməsində xüsusi bir məktəb olan yerli qəzetlərin fəaliyyətinin canlanmasında əhəmiyyətli rol oynayır.
Təbii ki, yerli həyatın güzgüsü sayılan  əyalət qəzetinin özünü saxlaması hər zaman çətin olub. Reklam bazarı yox dərəcəsindədir. Az sayda abunə ilə mətbu orqanını maliyyələşdirmək müşkül məsələdir. Bu baxımdan regionda fəaliyyət göstərən qəzetlərin “bəxti” xeyli  gətirib. Onların normal fəaliyyəti üçün abunənin düzgün təşkili ilə yanaşı, yerli büdcədən dotasiyalar  ayrılır. İcra hakimiyyəti strukturları da öz mətbu orqanlarının fəaliyyəti ilə ciddi maraqlanırlar.
Qoy heç də belə rəy yaranmasın ki, baş redaktor vəzifəsində işlədiyim dövrdə həmişə başımıza sığallar çəkilib, yalnız xoş və tərifli sözlər eşitmişik. Xeyr, əksinə bu məktəbdə aldığımız dərslərin çətinlikləri, imtahanları da az olmayıb. Hər dərsi yaxşı səviyyədə qavramaq, dərk etmək və sabah onu icra etmək asan başa gəlmirdi. Madam ki, qəzetə bu qədər qayğı və diqqət bəslənilirsə, onun dərd-sərlərinə əməlli-başlı can yandırılırsa, onda gərək bazara çıxaracağın məhsul da keyfiyyətli olsun. Bu halda zay məhsula da mənən haqqın yoxdur.
Ali Məclisin Sədri hər zaman  mətbu sözün dəyərinin və kəsərinin artırılmasının tərəfdar olub. Başlıca amalı və istəyi də ondan ibarətdir ki, dərc olunan yazılar yeni düşüncəyə, təfəkkürə, analitik təhlilə, operativ əksetdirmə imkanlarına söykənməklə oxucu maraqlarına cavab versin, istehsal olunan məhsullar çoxçeşidli mətbu bazarında öz layiqli yerini tutsun. Elə buradaca iştirakçısı olduğum bir əhvalatı xatırlamağı lazım bilirəm. Bir dəfə mətbuatla bağlı keçirilən müşavirələrin birində Ali Məclisin Sədri baş redaktortək məndən soruşdu: -Qəzetdə tənqidi materiallar niyə az dərc olunur?
Əslinə qalsa, nə deyəcəyimi bilmədim.
Yenidən dilləndi:-Olmaya tənqidi materiallar üçün mövzu tapılmır?
-Xeyr, vardır,-dedim.
Bu dəfə əsəbi və amiranə şəkildə,-vardırsa bəs niyə yazmırsınız, olmaya  qorxursunuz,-dedi.
Sonrakı günlərdə muxtar respublikanın bir çox icra hakimiyyəti strukturları ilə bağlı ciddi tənqidi yazılar dərc etdik. Bunlar isə o zamana qədər yerli mətbuatda görünməyən hallar idi. Sən demə naziri, komitə sədrini, icra hakimiyyəti başçısını da haqlı tənqid etmək olardı. Həmin yazılar ictimai rəydə də ünvanımıza xoş sözlər gətirdi. Məmur-mətbuat müstəvisində baş verən qalmaqallarda, söz-söhbətlərdə də muxtar respubliknın başçısı birmənalı şəkildə qələm sahiblərini müdafiə edir. Təki yazı obyektivliyə və gerçək faktlara söykənsin. Mənim dərk etdiyim qənaətlərdən birisi də ondan ibarətdir ki, qəzetin, kütləvi informasiya vasitəsinin arxası, dayağı olanda onun şəkis, cəsarəti, mübarizliyi də xeyli artır.
Onun yerli mətbuatın inkişafı sahəsində xidmətləri bunlarla bitmir. “Naxçıvan Muxtar Respublikasında dövlət mətbuat orqanlarının maddi-texniki vəziyyətini yaxşılaşdırmaq tədbirləri haqqında” imzaladığı 26 mart 2000-ci il tarixli sərəncamı region mətbuatının inkişafında yeni mərhələnin başlanğıcını qoyub. Həmin sərəncamın icrası ilə əlaqədar muxtar respublikada fəaliyyət göstərən qəzet redaksiyalarının maddi texniki bazaları xeyli gücləndirildi, onların hər biri müasir informasiya texnologiyaları ilə təmin edildi. Bu qayğı və diqqətdən “Şərq qapısı” qəzetinə daha çox pay düşdü. İlk növbədə redaksiyanın yerləşdiyi bina əsaslı təmir olunaraq yenidən quruldu,  qəzetin tirajı və dövriyyəsi getdikcə artdı. O, həftədə 5 dəfə nəşr olunan mətbu orqanına çevrildi. Rayon qəzetlərinin  isə həftədə bir dəfə nəşrinə nail olundu. Şərur rayonunda nəşr olunan yerli qəzet üçün müasir bina inşa olundu. Şahbuz, Kəngərli, Ordubad rayonlarında da bu istiqamətdə bir sıra tədbirlər həyata keçirildi. “Əcəmi” nəşriyyat-poliqrafiya birliyinin yaradılması, onun yeni çap texnologiyaları ilə təmin olunması burada kitab, buklet  nəşrinin həyata keçirilməsinə imkan yaratdı. Hər il onlarla müəllifin kitabları bu müəssisədə işıq üzü gördü. AMEA-nın Naxçıvan Bölməsində, Naxçıvan Dövlət Universitetində, Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunda “Tusi”, “Qeyrət”, “Məktəb” nəşriyyatları da fəaliyyətə başladı. “Qızıldağ” mətbəəsi isə özəl sahədə atılan ilk addım oldu.
2005-ci ilin  iyulunda “Şərq qapısı” qəzetinin fəaliyyətinin daha da yaxşılaşdırılması sahəsində əlavə tədbirlər haqqında” Ali Məclis Sədrinin imzaladığı sərəncam da mətbuata göstərilən qayğının özgə bir nümunəsi oldu. Bu dəfə qəzet əməkdaşlarının  sosial müdafiəsi diqqət mərkəzinə çəkildi. Az sonra, muxtar respublikanın “Əməkdar jurnalisti” fəxri adı təsis olundu, son dörd il ərzində on nəfərdən artıq qələm sahibi bu ada layiq görülüb. Onların arasında Rusiyanın tanınmış yazıçı-jurnalisti Rudolf İvanov da var. Azərbaycanın tanınmış qələm sahibləri olan Abdulla Qurbani, Mehriban Ələkbərzadə və Sadıq Elcanlıya isə “Naxçıvan MR-in əməkdar incəsənət xadimi”  fəxri adı verilib.
Parlament seçkilərində mətbuat işçilərindən iki nəfərin  muxtar respublikanın qanunverici hakimiyyət orqanına üzv seçilməsi də bu sahəyə göstərilən qayğının daha bir nümunəsi oldu.  NDU-da  jurnalistika ixtisasının açılması, Naxçıvan Mətbuat Şurasının yaradılması da görülən işlər sırasındadır. Ötən illərdə ölkəmizin fəxri adlarını alan qələm sahibləri də az olmayıb. Nurəddin Babayev və Səxavət Kəngərli isə Prezident təqaüdünə layiq görülüblər.
Görülən işlər, həyata keçirilən tədbirlər öz bəhrəsini verir. Üç il bundan əvvəl isə  “Şərq qapısı”nın  abunəsi 6 min 300 nüsxəyə çatdırıldı. Onun 800 ədədi Azərbaycanın digər bölgələrində yayılırdı. Bu Naxçıvan mətbuatının mövcud olduğu 88 il ərzində qazandığı ən böyük uğur olub.
Müsbət ənənələr bu gün də yaşadılır. Cari ildə ölkəmizdə anoloqu olmayan nəşriyyat-redaksiya kompleksi də burada istifadəyə veriləcək. Bunun üçün zirzəmi qatı ilə birlikdə 4 mərtəbədən ibarət olan müasir tipli obyekt inşa olunur.  Binanın 3 mərtəbəsi “Əcəmi” Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyinin ixtiyarına veriləcək. Burada Almaniya mənşəli çap avadanlıqları quraşdırılacaqdır. Nəşriyyatın direktoru Rəfael Babayevin sözlərinə görə, yeni qəzet sexində qurulan “ “KBA Rapida-75” markalı ofset maşını, cild sexində kitab və jurnal vərəqlərini avtomatik yığıb-bükərək hazır məhsula çevirən poliqrafiya avadanlıqları, eləcə də yeni forma köçürmə qurğuları quraşdırılacaq ki, bunlar da, dünyanın ən böyük modern mətbəələrində istifadə olunan texnologiyalardır. Nəticədə, iqtisadi blokada şəraitində yaşayan regionda da ən müasir standartlar əsasında çap məhsulları hazırlanacaqdır.
Müasir standartlar əsasında qurulan bu obyektdə “Şərq qapısı” qəzeti üçün 11 iş otağı ayrılıb. Hər bir əməkdaş informasiya texnologiyalarından normal istifadə edə biləcək. 55 nəfərlik iclas zalı da mətbuat işçilərinin ixtiyarına veriləcək. Binanın yarımzirzəmi təbəqəsində  yeməkxanaç müasir qazanxana ilə yanaşı  anbar da fəaliyyət göstərəcək. Birinci mərtəbədə isə çap sexi ilə yanaşı, çapdan əvvəl və sonraki işlər üçün 118 kvş metr həcmində böyük otaq, eləcədə kağız və nəşr məhsulları üçün anbar da yerləşəcək. İkinci mərtəbdə poliqrafiya müəssisəsi əməkdaşları üçün  12 iş otağı yaradılıb. Onu da qeyd edək ki, yeni müəssisədə  rayon qəzetlərinin də böyük formatda və  rəngli nəşri nəzərdə tutulub. Halbuki Türkiyənin, İranın yaxın vilayət mərkəzlərində də hələ ki, bu cür modern tipli nəşriyyatlar yoxdur.
Əlbəttə, mətbuat dövrün, zamanın salnaməsi və güzgüsüdür. Ali Məclis Sədrinin sözləri ilə desək, mətbuat bu günümüzlə gələcək arasında həm də mənəvi bir körpüdür, bağlılıqdır. Heç şübhə yoxdur ki, gələcəkdə Naxçıvan Muxtar Respublikasının bu günkü inkişafı və sosiai-iqtisadi həyatı ilə  maraqlanmaq istəyənlər də ilk növbədə arxivlərdə, kitabxanalarda yerli həyatın salnaməsi olan qəzetlərin səhifələrini vərəqləməli olacaqlar. Onu da qeyd edək ki, bu gün muxtar respublikada “Şərq qapısı” qəzeti ilə yanaşı, 7 rayon(şəhər) qəzeti və “Naxçıvan” adlı elmi, ədəbi və publisistik jurnal nəşr olunur.
Region mətbuatının inkişafı sahəsində həyata keçirilən tədbirlər, qazanılan uğurlar isə bir başa Muxtar Respublika Ali Məclisi Sədrinin adı ilə bağlıdır. Onun “Mətbuatın dostu” adına layiq görülməsi də bu mənada başadüşüləndir.


Məmməd MƏMMƏDOV,
Naxçıvan MR Ali Məclisinin deputatı,
tarix elmləri namizədi, əməkdar jurnalist

URL / WWW

http://kelam.az/article/a-1191.html