“Azadinform”un müsahibi Şimali Kiprin tanınmış jurnalisti və köşə yazarı Mətin Ərsoydur. 

Əlbəttə, müvəffəqiyyətli olduğumu sizlərdən eşitmək məni sevindirir. Açıqcası ortada bir müvəffəqiyyət varsa, bunu illərdir jurnalistika sahəsində olan atam  Əmir Ərsoya borcluyam. Bir də çox işləməyə və insanlarla yaxşı münasibət qurmağa. Ətrafıma hər zaman müsbət baxmağa çalışan bir insanam və bu mənim əlaqələrimə müsbət təsir edir. Ayrıca həyatı dolu-dolu və sürətli yaşamağı sevirəm. İş yükündən və çalışmaqdan heç bir zaman boyun qaçırmadım.  Bu da mənim müvəffəqiyyətli olmamı təmin edən əhəmiyyətli bir özəlliyim oldu. Fürsətdən istifadə edib  məni bu şəkildə yetişdirən anam Ziba Ərsoya və atama təşəkkürümü bildirirəm.

- Bir söz var: "Jurnalist olunmaz, jurnalist doğulur".  Mən buna inananlardanam. İçinizdəki jurnalistika sizi bir nöqtəyə  aparar  və bir də baxarsınız ki, siz mediadan, media da sizdən ayrıla bilmir. Mənim jurnalistika və  ya media məcaram atam sayəsində olub. Atam Əmir Ərsoy 20 ildən çoxdur Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin dövlət agentliyi olan “Kipr Türk Agentliyi”ində İdarə Heyətinin sədri və müdiri oldu. İndi yenə eyni təşkilatda təqaüdçü olmasına baxmayaraq, İdarə Heyətinin sədri vəzifəsini yerinə yetirir. Atamın jurnalist olması və mənimdə davamlı olaraq bu cür mühitdə böyüməm, düşünürəm ki, nəzəriyyə ilə təcrübəni birləşdirməmə köməkçi oldu. Bu səbəbdən atamın əhəmiyyətli bir köməyi oldu və olmaqda da davam edir. 

- Şimali Kipr əslində kiçik bir media şkalasına malikdir. Bu səbəbdən də bunun üstünlükləri və mənfi cəhətləri var. Ancaq mən daha çox buradakı medianın üstünlüklərini görürəm. Hər nə qədər də iqtisadi problemləri olsa da, burada jurnalistika sahəsi ilə məğul olduqda,  hər kəs sizi tanıya bilir. Ayrıca bu cür kiçik media mühitlərində informasiya mənbələrinə çatmaq daha asandır. Bu kimi halların mənim bu sahədəki inkişafıma faydası olduğunu söyləyə bilərəm.  Amma ada mətbuatı ilə digər ölkələrdəki mətbuatı görə bilməniz üçün  mütləq bir xarici ölkədə  təcrübə keçməniz  lazımdır.

- Gözəl bir məsələyə toxundunuz.  Bəli, az əvvəl xüsusi vurğulamağa çalışdığım nöqtədə Şimali Kipr mediasının dezavantajını da sizin sualınızla cavablaya bilərik. Kiçik miqyaslı media olması və bir çox qəzetin partiya qəzeti olması səbəbi ilə, burada jurnalistlər ilə siyasətçilər arsında ciddi bir yaxınlaşma var. Jurnalistlər xəbər üçün yanaşarkən, siyasətçilər də onları istifadə edərək geniş kütlələrə çatma təlaşındadırlar. Bu nöqtədə hər iki tərəf də öz mənfəətinə doğru  hərəkət edir və xalqın mənfəəti unudulur. Bu baxımdan Şimali Kipr mətbuatının ən əsas problemi olaraq bunu göstərə bilərik.

- Şimali Kipr mətbuatının və xüsusilə qəzetlərin gündəm yaratdıqları doğrudur. Xalqın da böyük bir qismi oxucu - yazar olduğu üçün qəzetlər əhaliyə görə yaxşı satılır.

Ancaq mətbuat azadlığı mənasında son 10 ildə jurnalistlərin həbs olunması baş verməyib. Yəni bir jurnalist yazdığı fikirdən və ya xəbərdən ötəri tutulmur.  Bu yaxşı bir şeydir. Ancaq bir məsələdə var: jurnalist həbs edilmir, amma ona təcavüz  edilir, təhdid edilir.  Bunlar da yaxın keçmişdə yaşanmış hadisələrdir.

- Bu nöqtədə də haqlısınız. Media fakültələrinin məzunları jurnalist baxımından seçim edilsələr də, bir müddət sonra işdən ayrılırlar. Çünki mediada iqtisadi şərtlər yaxşı deyil.  Bir də işin sizin dediyiniz tərəfi var ki, o daha əhəmiyyətli bir problemdir. Yoldan keçən və ünsiyyət təhsili almayan insanları da jurnalist olaraq görə bilərsiniz. Bu nöqtədə media məzunlarının təşkilatlanması və həmkarlar ittifaqlarının bu cür vəziyyətlərə “dur” deməsi lazımdır.

- Əlbəttə, Şimali Kiprdə  media əhəmiyyətli bir gücə malikdir. Bəzən qanunların həll edə bilmədiyi problemlər mediada çıxdığı üçün həll edilir. Çünki burası kiçik cəmiyyət olduğu üçün hər şey sürətlə yayılır. Düşünürəm ki, belə olan təqdirdə, yəni, media xalqın yanında olduğu müddətdə güclü olmağa davam edəcək.

- Bunu rahatca ifadə edə bilərəm ki, bu potensial istifadə  edilmir. "Bir millət, üç dövlət" ifadəsi əfsanələrdə qalmış vəziyyətdədir. Məsələn, Şimali Kiprdən Azərbaycana birbaşa uçuşlar yoxdur, ticarət edə bilmirsiniz. Yəni embarqolar davam edir.  Ayrıca Azərbaycan  Şimali Kipri bir dövlət olaraq rəsmən tanımır. Bu nöqtədə siyasətçilərin daha çox səy göstərməsi və əməkdaşlığı artırmaları  zəruridir. Ayrıca mediaya da vəzifələr düşür. Hər iki ölkənin mediası əməkdaşlıq edərək dövlətlərinin, xalqlarlnın bir-birini tanımasına köməkçi olmaları lazımdır.

- Türkiyə mediası çox böyükdür. Şimali Kipr və Azərbaycan kimi kiçik ölkələrin diqqətdə olmaması normaldır. Ancaq çox əhəmiyyətli bir vəziyyət olsa, siyasətdə və Kipr problemində, o zaman xəbər olur. Digər hallarda Türk mediası kiçik ölkələrdə yaşananlara yer ayırmır.

- Məncə bunun ermənilərin medianı maliyyələşdirməsi ilə əlaqəsi ola bilməz. Az  əvvəl də dediyim kimi, Türk mediası bəlkə Azərbaycan üçün böyük sayıla biləcək, amma özləri üçün kiçik sayılan hadisələrə yer vermir. Ayrıca “Avrovision” yarışması maqazin xüsusiyyəti daşıdığı üçün qəzetlər tərəfindən çox önəmsənməmiş ola bilər.

- Əvvəlcə onu qeyd etmək istərdim ki, azərbaycanlı tələbələrim olduğu üçün çox xoşbəxtəm. Bu tələbələrimizdən Azərbaycan mədəniyyətindəki, dilindəki və təhsilindəki fərqləri öyrənirik. Bizim universitetimiz beynəlxalq olduğundan burada dünyanın dörd bir yanından gələn tələbələr var. Azərbaycanlıların məncə tək fərqi dildəki şivə olur. Onun xaricində mədəniyyət olaraq Şimali Kiprə  çox yaxındırlar və rahat ünsiyyət qura bilirik. İmtahan cavablarını oxuyarkən məni ən çox çətinliyə salan  azərbaycanlı tələbələr olur. Düzünü desəm, Azərbaycan türkçəsini anlamaqda  çətinlik çəkirəm.

Tələbələr məzun olduqdan sonra Şimali Kiprdə hər hansı bir işdə çalışa bilərlər. Ancaq təbii ki, müəyyən icazələri aldıqdan sonar, burada qalmalarına hər hansı bir maneə yoxdur.

- Təəssüf ki, bu mövzuda haqlısınız. Dövlət sisteminin ən böyük problemlərindən biri də məhz budur. İşə görə adam deyil, adama görə iş müəyyənləşir.

- Şimali Kiprdə insanlar çox rahatdır. Yəni Kipr xalqını başqa mədəniyyətlərə baxaraq  anlamaq, o qədər də asan deyil. Gəncliyin bir korlanma və əminlik içində olduğu doğrudur. Bizlərin universitetlərdə də verdiyimiz təhsil sonrası istədiyimiz hər fərdin ətrafını tanıması, sorğulaması və tənqid etməsi mümkündür. Bunu edənlər, onsuz da digərlərindən avtomatik olaraq ayrılır.

- "Kiprlilər tənbəldir" ifadəsi doğru deyil. "Kiprlilər rahatdır" desəniz sizinlə razılşaram. Amma tənbəllik tamamilə çöldən baxılaraq edilən ağır bir ittiham, köhnə düşüncə tərzidir.  Kiçik bir cəmiyyət olduğu üçün Şimali Kiprdə  ağır sənaye yoxdur. Buradakı insanların çoxu dolanışığını ya məmurluqdan, ya da əkinçilikdən çıxarırlar. Əhalinin çoxunun məmur olması yalnız Şimali Kipr vətəndaşlarının seçimi deyil. Bu mövzuda Türkiyənin də əhəmiyyətli bir rolu var. Zamanında insanlar  işsiz  qalmasın deyə çoxlu adam məmur edildi. Bəlkə də sizin bəhs etdiyiniz tənbəllik də bu məmur məntiqində yatır. Amma bir neçə məmurun işininin öhdəsindən gəlməməsi bütün Kipr Türk cəmiyyətinin tənbəl olduğunu göstərməz. Əlbəttə, ailə həyatı yaxşı olmayan fərdlərin uşaqları da bunlardan təsirlənir və bu onların təhsillərində əks olunur. Bu mövzuya qatılıram, amma xüsusi vurğulayıram ki, bütün cəmiyyəti eyni duruma qoymaq da doğru deyil. Beş barmağın beşi də eyni ola bilməz.

- Mən də fürsətdən istifadə edib bütün Azərbaycan xalqına salamlarımı çatdırmanızı xahiş edirəm.